ارزیابی ویژگی های مورفوفیزیولوژیک و عملکرد کشت مخلوط گلرنگ بهاره و نخود تحت مقادیر مختلف کود نیتروژن

به منظور بررسی ویژگی های مورفوفیزیولوژیک، عملکرد، کارایی مصرف نیتروژن، نیتروژن باقی مانده در خاک و نسبت برابری زمین، دو گیاه نخود و گلرنگ در سطوح مختلف نیتروژن و الگوهای کشت مخلوط، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در بهار سال 1389 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد واقع در کیلومتر 2 جاده سامان (با عرض جغرافیایی 33 درجه و 21 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 50 درجه و 49 دقیقه شرقی و ارتفاع از سطح دریا 2116 متر) انجام شد. تیمارهای اصلی شامل کود نیتروژن در سه سطح شاهد (n0)، مصرف 50 درصد نیاز گیاه گلرنگ (n1) و مصرف 100 درصد نیاز گلرنگ (n2) بود. تیمارهای فرعی شامل هشت الگوی کشت مخلوط: m0 (گلرنگ) = کشت خالص گلرنگ، m0 (نخود)= کشت خالص نخود، ( m1= یک ردیف در میان 50% گلرنگ + 50% نخود)، m2) = یک ردیف در میان50% گلرنگ + 75% نخود)، (m3 = یک ردیف گلرنگ + دو ردیف نخود50%)، (m4=یک ردیف گلرنگ 75% + دو ردیف نخود 50%)، (m5=یک ردیف در میان گلرنگ75% + نخود 50%) و (m6=دو ردیف گلرنگ 50% + یک ردیف نخود 50%) بودند. نتایج پژوهش نشان داد که کاربرد نیتروژن تا سطح 100% نیاز گیاه گلرنگ منجر به بهبود خصوصیات مورفوفیزیولوژیک گلرنگ شد که در نهایت به افزایش اجزای عملکرد و عملکرد دانه گلرنگ در تیمارهای مخلوط و خالص انجامید. هم چنین افزایش سطح نیتروژن تا 100 درصد نیاز گلرنگ، تولید گلبرگ و ویژگی های کیفی دانه گلرنگ را بهبود بخشید. افزایش مقادیر نیتروژن تا سطح 100 درصد نیاز گلرنگ، باعث بهبود خصوصیات مورفوفیزیولوژیک نخود در اوایل فصل رشد شد. با این وجود همه این ویژگی ها به جز ارتفاع بوته نخود از تاریخ گل دهی نخود ( gdd659) در تیمار کاربرد 100 درصد نیاز کودی گلرنگ نسبت به تیمار کاربرد 50 درصد نیاز کودی گلرنگ کاهش یافت به نحوی که منجر به کاهش اجزای عملکرد نخود و در نهایت کاهش عملکرد دانه نخود نسبت به تیمار کاربرد 50 درصد نیاز گلرنگ به نیتروژن شد. کارایی کود نیتروژن هر دو گیاه گلرنگ و نخود و نسبت برابری زمین در این آزمایش با افزایش مصرف کود نیتروژن دار کاهش یافت. تیمارهای آزمایشی تاثیر معنی داری بر نیتروژن باقی مانده در ردیف های گلرنگ و نخود نداشت. افزایش تراکم بوته تاثیر منفی بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و اجزای عملکرد گلرنگ و نخود داشت. هم چنین افزایش تراکم گلرنگ باعث کاهش وزن گلبرگ در بوته ، درصد روغن و درصد پروتئین دانه گلرنگ شد. با این وجود تعداد بوته بیشتر در واحد سطح این کاهش را جبران کرد به نحوی که بیشترین عملکرد دانه گلرنگ و نخود و هم چنین بیشترین عملکرد گلبرگ، روغن و پروتئین گلرنگ در کشت خالص آن ها مشاهده شد. آرایش کشت نیز بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد گیاهان کشت مخلوط موثر بود. به نحوی که افزایش نسبت ردیف های گلرنگ در آرایش کشت مخلوط تاثیر منفی بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد گلرنگ و نخود داشت. افزایش نسبت ردیف های نخود در کشت مخلوط خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد گلرنگ را بهبود بخشید ولی بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد نخود تاثیر منفی داشت. این نتایج نشان دهنده شدت بیشتر رقابت درون گونه ای نسبت به رقابت بین گونه ای در این آزمایش می باشد. بیشترین نسبت برابری زمین از تیمار m5 و تیمار سطح کودی n0 به میزان 47/1 به دست آمد که نشان می دهد که برای به دست آوردن عملکرد مشابه این تیمار مخلوط با استفاده از کشت خالص این گیاهان به 47 درصد زمین بیشتر نیاز می باشد.